ريشه معضل فرش دستباف اصفهان به تصميمات ملي گره خورده است
گروه استان‌ها- هنر دست بافندگان فرش اصفهاني مدتهاست كه با معضل برخورد كرده است. گراني همانند ديگر هنرها اين هنر را نيز بي.رونق كرده است.
به گزارش خبرگزاري تسنيم از اصفهان، فرش دستبافت اصفهان داراي تاريخچه‌اي پربار بوده و به عنوان ميراث ارزشمند پيشينيان شناخته ميشود. نقش و نام فرش دستبافت اصفهان كه به عنوان شاهكاري فاخر و مرغوب شناخته ميشود، بيش از 500 سال است كه زينت‌بخش خانه‌هاي ايراني است.
فرش دستباف اصفهان داراي گل و برگ‌هاي شكلي به صورت درشت است، اين در حالي است كه طرح‌هاي رايج اين فرش نيز طرح شاه عباسي، اسليمي لچك و ترمج، درختي حيوان دار از رايج‌ترين طرح‌هاي اين فرش هستند. همچنين رنگ‌هاي زرد و طلايي و سبز بيشترين استفاده را در اين فرش‌ها داشته و كمتر مي‌توان اثري از رنگ‌هاي بيگانه و عجيب در اين فرش‌ها پيدا كرد.
اما اين هنر اصيل همچون ديگر هنرهاي رايج در اصفهان چندي است كه با معضل گراني مواجه شده است و در پي آن مشكلاتي بداي توليد و فروش براي بافندگان بوجود آورده است.
اميررضا نقش در پيشنهاد به معضلات مطرح شده از سوي فعالان حوزه فرش دستباف، اظهار داشت: ورود ما به استانداري با رويكرد حل مسئله است، همانطور كه از اسم معاونت هماهنگي امور اقتصادي مشخص است بدين معناست كه ما قطعا مجري نيستيم و تنها تسهيلگريم و ضمن پرداختن صرف به حل مسائل با به خطر كردن دستگاه‌هاي اجرايي مي‌توانيم راه‌گشاي بسياري از معضلات باشيم.
معاون هماهنگي امور اقتصادي استانداري اصفهان پيرامون پيشنهاد نخست خود براي حل معضلات حوزه فرش دستباف بيان كرد: بايد يك گروه‌هاي كارشناسي ذيل اين كميته فعال كنيم و بتوانيم با ارائه پخته‌تر مسائل به سمت حل مشكلات اساسي آن حركت كنيم.
وي ادامه داد: ماحصل قضيه آن است كه بايد دبيرخانه گروه‌هاي كارشناسي را ذيل كميته فرش دستباف فعال شود كه اميدواريم با سفر استاني رئيس جمهور كه به زودي خواهد بود، شايد بتوانيم با تلاش‌هاي فراوان زمينه گفت‌وگو ويژه اين حوزه را فراهم آوريم كه در صورت فراهم نشدن برگزاري اين جلسه مسائل را به صورت مكتوب به ايشان مي‌رسانيم چرا كه بسياري از مسائل حوزه فرش دستباف بايد از سوي طبقه حاكميتي مورد توجه براي حل آن قرار گيرد.
نقش با بيان آنكه بايد از پراكندگي در مسائل پيشگيري كرد و تنها چند مسئله كلان مهم را مطرح نمود، گفت: به طور مثال مشكلات مربوط به بيمه جزء مسائلي نيست كه لازم به طرح مسئله با رئيس جمهور باشد چرا كه با پيگيري و چانه‌زني مي‌توان بخشي از آن را به صورت درون استاني مرتفع كرد اما مسائلي مرتبط با صادرات از جمله معضلاتي است كه بايد براي حل آن در سطح كلان كشوري مطرح شود كه نياز به پخته‌شدن هرچه بيشتر دارد.
وي با اشاره به عدم انجام فرهنگسازي مناسب در حوزه فرش دستباف عنوان كرد: همه فعالان اين حوزه معترضيد كه ديگر به فرش به عنوان يك هنر ديده نمي‌شود كه به نظر مي‌رسد در اين راستا ضمن نياز به گروه كارشناسي بايد از ظرفيت‌هاي سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامي بهره برد، همچنين بايد به اين نكته توجه داشت كه فعاليت هدفمند در فضاي مجازي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
معاون هماهنگي امور اقتصادي استانداري اصفهان خاطر نشان كرد: به طور مثال يك نمايشگاه مجازي فرش دستباف در سطح بين المللي ميتواند در اين حوزه مورد توجه باشد و چرا اصفهان آغازگر آن نباشد؟ اما بايد گفت كه به صورت حداقلي اين كار براي معرفي مناسب است. تلاش من از ابتداي كار خود بر آن بود كه سفراي كشورهاي مختلف را به اصفهان بياورم كه تاكنون موفق به ميزباني سفراي كشورهاي پرتغال و اتريش بوده‌ايم و شايد نخستين چيزي كه در اتاق تشريفات به اين ميهمانان نشان مي‌دهيم فرش دستباف اصفهان است.
وي با بيان آنكه ما خود نيز ارق نشان دادن محصولات اصيل اصفهان همچون فرش دستباف را به ميهمانان خود داريم گفت: به طور معمول سفرايي كه به اصفهان سفر مي‌كنند با رايزنان اقتصادي خود مي‌آيند و به نظر مي‌رسد كه كار ويژه رسانه و تبليغي در راستاي فرهنگسازي اين حوزه لازم است.
نقش افزود: كارگروهي تحت عنوان تسهيل و رفع موانع توليد در استانداري اصفهان وجود دارد كه اگر كميته فرش دستباف به اين كارگروه بيايد بسياري از مشكلات حل خواهد شد كه البته اين كارگروه به صورت موردي به مسائل حوزه‌هاي مختلف مي‌پردازد و صحبت‌هايي را نيز پيرامون تسهيلات با بانك‌ها داشته‌ايم كه متأسفانه درصد تسهيلات استان اصفهان نسبت به كشور بسيار پايين است.
وي با بيان آنكه مصوبه كارگروه تسهيل و رفع موانع توليد همسطح با مصوبه دادستان است و درصورت سر باز زدن سازمان‌ها از انجام اين مصوبه ترك فعل سازمان مذكور به حساب مي‌آيد، خاطر نشان كرد: كميته فرش نيز ميتواند از اين ظرفيت به خوبي بهره ببرد و در خصوص مسائل مرتبط به بانك‌ها من خود مجدانه پيگير هستم كه شوراي هماهنگي بانك‌هاي استان برگزار شود.
مصوبه‌اي كه در حوزه فرش دستباف سالها است كه تعيين تكليف نمي‌شود
رسول كوهستاني مديركل گمرك استان اصفهان در اين خصوص اظهار داشت: از سال 98 كه من در اصفهان فعاليت خود را آغاز كردم اولين مباحث من فرش دستباف و شناسايي اين موضوع بوده است كه چرا سرنوشت فرش دستبافت به اين روز رسيده است و هر روز بدتر از روز قبل ميشود. در نخستين جلسه شوراي گفت‌وگو و ستاد اقتصاد مقاومتي مسائل و مشكلات شناسايي شد و هم به وزير اقتصاد، به آقاي جهانگيري معاون رئيس جمهور پيشين، به خانم دستپاك توضيح داده شد همچنين جلساتي را در سال 98 با سازمان گمرك ايران برگزار كرديم اما همچنان در مجلس شوراي اسلامي و در همه جا هست اما همچنان يك مصوبه از آن خارج نشده است.
وي با بيان آنكه آخرين مكاتبه گمرك ايران كه پيگيري كرده است به تاريخ 25/1/1400 است، ادامه داد: در اين گزارش وضعيت فاجعه بار فرش دستباف گزارش كردم كه از 2 ميليارد دلار در سال 72 با توجه به اشتغال زايي در سال 97 به 240 ميليون دلار رسيده‌ايم كه اين وضعيت فاجعه بار است كه در اين راستا پيشنهاداتي را ارائه كرديم.
مديركل گمرك استان اصفهان پيرامون ميزان صادرات فرش دستباف استان اصفهان درسالهاي اخير گفت: طبق آمارها، صادرات فرش اصفهان در سال 93، 8 ميليون و 800 هزار دلار، سال 94، 11 ميليون و 700 هزار دلار، سال 95، 12 ميليون و 900 هزار، سال 96، 5 ميليون دلار، سال 97، 7 ميليون دلار، سال 98، يك ميليون و 800 هزار دلار، سال 99، 2 ميليون و 141 هزار دلار و 8 ماهه سال 1400 مقداري تغيير كرده‌ايم كه تاكنون 2 ميليون و 800 هزار دلار در اين مدت صادرات داشته‌ايم كه در سالهاي بيان شده بهترين آن، سال 95 بوده است.
وي ادامه داد: در اين حوزه اشتغالزايي بالاي ميتواند صورت پذيرد. صنعت پيش از فرش دستباف كه مشاغل مختلفي را درگير مي‌كند، سپس صنعت قالي بافي است كه كار دست و چشم است و با توجه به اين اشتغالزايي بالا مطرح شد كه فرش دستباف يك كالاي سرمايه‌اي است يعني اگر آن را خريدم با فرش ماشيني متفاوت است و حتي پس از گذشت سالها استفاده همچنان قيمت خود را دارد.
كوهستاني با بيان چند پيشنهاد پيرامون جزييات آن خاطر نشان كرد: يكي از پيشنهادات آن است كه برگشت حاصل از صادارت را براي فرش دستباف برداريم يا اگر برنميداريم در عوض صادرات فرش دستباف را آزاد بگذاريم و در مقابل هرآنچه را كه مي‌‌خواهند واردات انجام دهند بدين معنا كه يا تعهد ارضي را برداريم يا اگر اين كار را نمي كنيم، ضمن آزاد گذاشتن صادرات فرش دستباف اجازه ورود هر كالايي حتي كالاي لوكس مصرفي غير ساخت داخل را بدهيم، كه در ازاي اين اتفاق شاهد اشتغال زايي بالايي در سطح كشور خواهيم بود.
وي در مورد پيشنهاد دوم براي حل معضل صادرات فرش دستباف بيان كرد: پيشنهاد ديگر ما اصلاح دو ماده قانوني است كه بارها گفته شده كه ماده 65، 121، ماده 119 قانون گمركي اصلاح شود بسياري از مشكلات حل ميشود كه در 2 سال گذشته اين اقدامات صورت نگرفته و مهمترين چالش فرش دستباف نكاتي است كه گفته شد.
معاون هماهنگي امور اقتصادي استانداري اصفهان ادامه داد: اين مشكل بايد به دست دولت برطرف شود چرا كه چالش‌هاي فرش دستباف تنها در سطح ملي مرتفع خواهد شد.
علي شهبازي مديرعامل اتحاديه فرش روستا پيرامون مشكلات عديده حوزه فرش دستباف گفت: بايد به فرش به عنوان يك سرمايه ملي نگاه كرد اما اين نگاه اصلا در دولت‌ها نبوده است، آنقدر در دولت‌ها به فرش بي توجه بودند كه در بندهاي تحريم اولين كالاي غير نفتي فرش‌هاي دست بافت قرار گرفته است، خارجي‌ها بهتر از ما فرش را شناختند چرا كه تحريم فرش مساوي با فلج اقتصاد روستاها است و اين كار موجب مهاجرت روستاييان به كلانشهرها ميشود كه مشكلات عديده خود را به همراه دارد.
وي با بيان آنكه مديريت كلان فرش آسيب جدي به اين حوزه وارد آورده است، بيان كرد: سال 82 حوزه فرش را به سازمان صنعت، معدن و تجارت واگذار كردند ودر آن زمان انتظار ما آن بود كه حداقل معاونت براي اين حوزه اختصاص يابد اما مركز ملي فرش را راه‌اندازي كردند كه هيچ جايگاه اجرايي در سازمان صمت ندارد.
مديرعامل اتحاديه فرش روستا افزود: ما از مديران استاني و از همگي راضي هستيم چرا كه تلاش داشتند اما كاري از دستشان بر نمي‌آمد و هرچه شكايت داريم مربوط به كشور و مربوط به بالادستي‌ها است. خوشبختانه در دولت جديد اول فعاليتشان مطالبات خود را مطرح مي‌كنيم، اكنون بار ديگر زمزمه تغيير ساختار را بعد از اين همه اتفاق راه انداخته‌اند. انتقال حوزه فرش به سازمان ميراث فرهنگي خطا است و چقدر مي‌خواهيم آزمون خطرا انجام دهيم؟
صادرات تنها 25 درصد از مشكلات موجود در حوزه فرش دستباف است
وي با بيان آنكه ما مي‌گوييم فرش يك مديريت كلان كشوري در حد يك وزارت يا در حد يك سازمان مستقل براي آنكه بتوانيم حرف‌هايمان را منتقل كنيم، مي‌خواهد گفت: ما خواستار يك مديريت مستقر و مستقل در حوزه فرش هستيم، مسائل صادرات تنها 25 درصد از مشكلات فرش دستباف است.
شهبازي گفت: فرش از سه بخش پيش از توليد، عين توليد و بعد از توليد تشكيل ميشود كه صادرات تنها به بخش بعد از توليد مرتبط ميشود، مابقي اين مراحل از وضعيت مناسبي برخوردار نيست. بايد در جلسات بعدي مديركل‌ها حضور داشته باشند كه مصوبات و ضمانت اجراها مطرح شود. ما در كشور تنها سه استان تأمين كننده چايي داريم كه سازمان مستقر خود را دارد، چگونه فرشي را كه حداقل 10 ميليون در آن اشتغالزايي ايجاد ميشود به سازمان‌هاي مختلف وابسته مي‌كنيم؟
تا 10 سال آينده آمار بافندگان فرش دستباف به صفر خواهد رسيد
مسعود فضائلي مدير شركت سهامي فرش ايران، منطقه اصفهان اظهار داشت: در چند سال گذشته بيش از 100 نفر از فارغ التحصيلان رشته فرش را جذب كرديم، در سالهاي نه چندان دور نخستين صادرات غير نفتي كشور ما فرش بود كه امروزاين جايگاه را از دست داده‌ايم. تمام مردم دنيا نيز يا نمي‌خواهند يا نمي‌توانند به ايران بيايند و ضمن گردشگري خريدي داشته باشند. منتهي تنها كالايي كه ميتواند اصالت فرهنگ و تمدن ما را بشناساند و راهگشا باشد فرش است.
وي گفت: از نظر كارآفريني و اشتغال زايي اين حوزه بالا و زود بازده است، با توجه به تفاهم نامه‌هايي كه بين تأمين اجتماعي و دولت انجام شده بنا بر كوتاهي دولت براي پرداخت سهمش به اين سازمان براي بيمه بافندگان سازمان تأمين اجتماعي از ادامه بيمه بافندگان خودداري مي‌كند و طبق گفته بافندگان فرش با سابقه كه چندين سال بيمه داشته‌اند، سازمان تأمين اجتماعي به دلايل خيلي ساده بيمه‌شان را قطع كرده است.
مدير شركت سهامي فرش ايران منطقه اصفهان با بيان آنكه حداقل امكاناتي كه كشور ميتواند در اين حوزه ارائه دهد اما بي استفاده مانده، بيمه است، خاطر نشان كرد: ميانگين سني بافندگان ما 50 سال به بالا است و با اين وضعيت كه پيش مي‌رويم در ده سال آينده تعداد بافندگان ما به صفر مي‌رسد چرا كه هيچ جايگزيني براي آن ايجاد نمي‌شود.
وي اظهار داشت: بايد امكانات و تسهيلاتي را ايجاد كنيم كه نسل جوان با رغبت كار را در اين حوزه آغاز كند كه ساده‌ترين آن بيمه است كه حتي دانشگاهيان اين حوزه نيز كار خود را در اين زمينه آغاز نمي‌كنند.